Chó Phú Quốc từ lâu đã được xem là một trong những biểu tượng độc đáo nhất của đảo Ngọc. Thuộc “tứ đại quốc khuyển” Việt Nam, giống chó này không chỉ nổi tiếng vì ngoại hình với xoáy lưng đặc trưng mà còn bởi trí thông minh, lòng trung thành và lịch sử đầy bí ẩn khiến bao thế hệ phải tò mò. Trong dân gian, có rất nhiều truyền thuyết được kể lại về nguồn gốc của chúng, tạo nên một lớp sương mờ huyền thoại bao quanh giống chó được xem là “báu vật trời ban” cho Phú Quốc.
Huyền thoại về nguồn gốc – từ hoang đảo đến thuyền hải tặc châu Âu
Theo những câu chuyện được người dân trên đảo truyền miệng qua nhiều đời, tổ tiên của chó Phú Quốc không xuất phát từ đất liền, mà đến từ những hoang đảo xa xôi giữa Ấn Độ Dương. Người ta kể rằng các đoàn hải tặc châu Âu từng nuôi đàn chó xoáy này trên tàu để canh gác và săn bắt. Trong một lần cướp tàu buôn giữa vịnh Thái Lan, gặp bão lớn buộc phải ghé Phú Quốc trú ẩn, nhiều con chó được thả lên bờ sau thời gian dài bị nhốt trên biển. Bản năng hoang dã trỗi dậy, chúng chạy thẳng vào rừng và không quay trở lại. Từ đó, đàn chó sinh sôi và dần thích nghi hoàn toàn với điều kiện tự nhiên trên đảo, tạo nên giống chó Phú Quốc nổi tiếng ngày nay.
Tranh luận về nguồn gốc – Thái Lan hay Phú Quốc?
Một số học giả từ Thái Lan và Mỹ cho rằng chó Phú Quốc có liên quan đến chó xoáy Thái vì cả hai cùng sở hữu xoáy lưng đặc trưng. Tuy nhiên, quan điểm này bị nhiều nhà nghiên cứu Việt Nam bác bỏ. Họ khẳng định chó Phú Quốc là giống bản địa, tiến hóa tự nhiên trong điều kiện sinh thái đặc biệt của đảo Ngọc – nơi rừng rậm, suối đá và biển cả tạo nên môi trường mà không giống chó nào khác có thể thích nghi hoàn hảo đến vậy.
Chó Phú Quốc cũng được nhắc đến trong từ điển Larousse (Pháp) – minh chứng cho sự độc đáo đã được thế giới ghi nhận từ rất sớm.
Những phẩm chất “độc nhất vô nhị” của chó Phú Quốc
Không giống bất kỳ giống chó nào ở Việt Nam, chó Phú Quốc nổi tiếng với hàng loạt đặc điểm quý hiếm:
- Xoáy lông chạy dọc sống lưng – chỉ có 3 giống chó trên thế giới sở hữu.
- Chân có màng, bơi giỏi như rái cá.
- Leo trèo, săn mồi thiện nghệ, lần theo dấu vết không khác gì chó sói.
- Đào hang để sinh con – tập tính rất hoang dã.
- Rất thông minh, trung thành, thậm chí có thể hiểu ý chủ qua hành động và ánh mắt.
Người dân Phú Quốc còn lưu truyền câu chuyện về đàn chó xoáy sáu con của một thợ săn từng hợp lực tiêu diệt rắn hổ mây khổng lồ – loài rắn được coi là “chúa tể rừng già” vì kích thước và nọc độc cực mạnh.
Chó Phú Quốc trong lịch sử – được vua Gia Long sắc phong
Giống chó đặc biệt này còn xuất hiện trong chính sử Việt Nam. Khi Nguyễn Ánh bôn tẩu khắp Nam Hà, bốn con chó Phú Quốc (hai đực, hai cái) đã theo sát bảo vệ ông. Chúng không chỉ canh gác, cảnh báo nguy hiểm mà nhiều lần cứu vua thoát hiểm trong đêm tối rừng sâu.
Khi thống nhất đất nước, vua Gia Long đã sắc phong cho chúng danh hiệu: “Cứu khổn phò nguy Tá quốc huân thần – Thần khuyển Đại tướng quân.”
Đây là sự ghi nhận hiếm thấy dành cho một giống chó trong lịch sử phong kiến Việt Nam.
Bảo tồn giống chó quý – Trung tâm bảo tồn và trường đua chó Phú Quốc
Ngày nay, nhằm bảo tồn nguồn gene thuần chủng, Phú Quốc đã xây dựng Trung tâm Bảo tồn và Trường đua địa hình chó Phú Quốc tại ấp Cây Thông Ngoài, xã Cửa Dương. Đây không chỉ là nơi lưu giữ giống chó quý hiếm mà còn là điểm tham quan hấp dẫn, nơi du khách có thể chứng kiến khả năng chạy đồi núi, vượt dốc, băng suối vô cùng ấn tượng của giống chó này.
Đặc điểm của chó Phú Quốc thuần chủng
Theo tiêu chuẩn được VKC đăng ký năm 2008, chó Phú Quốc thuần chủng có:
- Cơ thể săn chắc, thon gọn; đực trưởng thành nặng 15–20 kg.
- Bốn màu lông cơ bản: đen, vàng, vện (tiger-stripe), và đốm “bốn mắt”.
- Tai mỏng, dựng đứng; lưỡi đen hoặc có chấm đen.
- Lông ngắn, cứng, ôm sát cơ thể; rất nhanh khô khi xuống nước.
- Đuôi cong hình cánh cung, ít khi cụp xuống.
Nhờ cấu trúc chân có màng và cơ thể cực kỳ linh hoạt, chó Phú Quốc có thể bơi, đào hang, đuổi thú và di chuyển trong địa hình rừng núi rất giỏi. Đây là lý do chúng được mệnh danh là “vua săn mồi của đảo Ngọc”.
Chó Phú Quốc không chỉ là một giống chó bản địa, mà còn là biểu tượng văn hóa, là niềm tự hào của người dân đảo Ngọc. Những câu chuyện huyền thoại bao quanh nguồn gốc, những chiến công được ghi vào sử sách cùng phẩm chất trung thành – thông minh khiến giống chó này trở thành một “bản sắc sống” của Phú Quốc. Đến đảo Ngọc, du khách không chỉ thưởng thức biển trời tuyệt đẹp mà còn có cơ hội khám phá câu chuyện về giống chó xoáy huyền thoại – niềm kiêu hãnh của vùng đảo phương Nam.
