Đặc khu Côn Đảo – đặc khu duy nhất trực thuộc Thành phố Hồ Chí Minh kể từ ngày 01/7/2025 – nằm cách trung tâm thành phố hơn 230 km về phía Đông Nam. Quần đảo gồm 16 hòn đảo lớn nhỏ với diện tích gần 76 km² phần đất liền, trong đó đảo Côn Sơn là lớn nhất, rộng 51,52 km². Bao quanh các đảo là gần 200 km² vùng biển nguyên sơ, tạo nên cảnh quan thiên nhiên đặc sắc hiếm nơi nào có.
Côn Đảo từ lâu đã được xem như một “địa chỉ đỏ” trong tâm thức người Việt, gắn liền với những trang sử bi tráng của dân tộc. Nhà tù Côn Đảo, hệ thống chuồng cọp Pháp – Mỹ và Nghĩa trang Hàng Dương – nơi yên nghỉ của hàng vạn chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước – đã trở thành những chứng tích lịch sử không thể phai mờ, góp phần làm nên giá trị tinh thần đặc biệt của vùng đảo thiêng này.
Khác với các địa phương khác, Côn Đảo không tổ chức đơn vị hành chính theo xã, phường hay thị trấn. Toàn đặc khu được chia thành 9 khu dân cư với 42 tổ dân cư, chịu sự quản lý trực tiếp của cơ quan hành chính đặc khu. Đến năm 2025, dân số Côn Đảo khoảng hơn 10.000 người, chủ yếu tập trung tại đảo lớn Côn Sơn. Mật độ dân cư thấp, đời sống cộng đồng gắn bó và mộc mạc đã tạo nên một nét văn hóa rất riêng, vừa bình dị, vừa giàu bản sắc.
Côn Đảo cũng là địa phương duy nhất của Việt Nam có đến 3 điểm được sử dụng để tính chiều rộng lãnh hải theo Tuyên bố của Chính phủ ngày 12.11.1982, bao gồm các điểm A3 (hòn Tài Lớn), A4 (hòn Bông Lau) và A5 (hòn Bảy Cạnh). Những mốc này mang ý nghĩa quan trọng về chủ quyền biển đảo và khẳng định vị trí chiến lược đặc biệt của Côn Đảo trong không gian biển Việt Nam.
Với giá trị lịch sử, cảnh quan thiên nhiên và tiềm năng phát triển mạnh mẽ, Côn Đảo được kỳ vọng trở thành khu kinh tế du lịch – dịch vụ chất lượng cao, nơi hội tụ hài hòa giữa du lịch sinh thái biển đảo, du lịch văn hóa – lịch sử – tâm linh và nghỉ dưỡng cao cấp, hướng đến một tương lai phát triển bền vững và khác biệt.
