Nhà Cao Cẳng là một trong những di tích lịch sử cách mạng tiêu biểu của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, tọa lạc tại số 18 đường Lê Lợi, phường Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh (trước đây thuộc TP. Vũng Tàu).
Nơi đây từng là địa điểm họp bí mật của Tỉnh ủy Bà Rịa – Long Khánh trong những năm tháng kháng chiến chống đế quốc Mỹ, là nơi nhiều quyết định quan trọng của phong trào cách mạng địa phương được hình thành và triển khai.
Kiến trúc độc đáo của “Nhà Cao Cẳng”
Ngôi nhà có diện tích 160m², được đặt tên “Nhà Cao Cẳng” bởi phần nền nhà được chống đỡ bởi bốn hàng cột đá vuông, mỗi cột cao khoảng 2,2m, cạnh 40cm, trông như những “đôi chân” vững chãi nâng đỡ toàn bộ công trình.
Công trình được thiết kế theo kiểu biệt thự nghỉ dưỡng châu Âu, có sân vườn, hàng rào bao quanh, gồm hai khu chính và phụ:
- Khu nhà chính: Hai tầng, trong đó tầng trệt là hàng cột trụ; tầng lầu là không gian sinh hoạt với hai cầu thang trước – sau. Bên trong gồm sảnh tiếp khách, các phòng nghỉ nhỏ, cửa sổ mở ra vườn, mái ngói tây dốc bốn phía và hai đầu hồi tam giác thông gió.
- Khu nhà phụ: Rộng khoảng 2,25m, mái ngang 6m, được sử dụng làm nhà bếp và lối dẫn lên nhà chính.
Với phong cách kiến trúc thoáng mát, hiện đại và riêng biệt, ngôi nhà được xem là một trong những công trình hiếm hoi thời Pháp thuộc còn tồn tại nguyên vẹn tại Vũng Tàu.
Lịch sử hình thành và vai trò trong kháng chiến
Ngôi nhà được xây dựng vào khoảng năm 1949 bởi ông Deloudet, một công chức, sĩ quan người Pháp làm việc tại Sài Gòn, để làm biệt thự nghỉ mát cùng vợ là bà Chau Chon. Năm 1950, ông Deloudet về Pháp, ngôi nhà chuyển sang quyền sở hữu của bà Chau Chon, rồi được bán lại cho kỹ sư nông nghiệp Nguyễn Văn Chiến năm 1951.
Đến năm 1952, ông Ba Trà, một công nhân nhà máy nước Bà Rịa, được giao trông coi ngôi nhà. Ông là người tham gia tích cực phong trào cách mạng, từng nhiều lần bị địch bắt nhưng vẫn kiên trung, tiếp tục hoạt động bí mật.
Từ 1956 – 1959, lợi dụng việc chính quyền địch lơ là, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bà Rịa – Long Khánh đã chọn Nhà Cao Cẳng làm căn cứ bí mật, là nơi hội họp, chỉ đạo phong trào cách mạng, và tổ chức nhiều cuộc họp quan trọng.
Tại đây, dưới sự chỉ đạo của đồng chí Năm An Chi, phong trào cách mạng trong quần chúng phát triển mạnh mẽ.
Đặc biệt, trong tháng 3 – 4 năm 1959, Thường vụ Tỉnh ủy đã họp cùng Huyện ủy Vũng Tàu để triển khai Nghị quyết 15 của Trung ương Đảng, bàn kế hoạch vận động nhân dân chống Luật 10/59 của chính quyền Ngô Đình Diệm.
Giá trị lịch sử và bảo tồn di tích
Theo ông Võ Quý Khanh, hiện nay di tích Nhà Cao Cẳng nằm trong khuôn viên Cục Hải quan Vũng Tàu và do đơn vị này quản lý.
Phần lớn kiến trúc nguyên bản vẫn được giữ nguyên, dù các hiện vật lịch sử không còn do thời gian hoạt động cách mạng ngắn và bí mật.
Nhằm ghi nhận giá trị lịch sử to lớn của địa điểm này, năm 1991, Bộ Văn hóa – Thông tin đã ra Quyết định công nhận “Nhà Cao Cẳng” là Di tích Lịch sử Cách mạng cấp Quốc gia.
🇻🇳 Nhà Cao Cẳng – Biểu tượng cho tinh thần kiên trung của cách mạng Vũng Tàu
“Nhà Cao Cẳng” không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo từ thời Pháp thuộc, mà còn là chứng nhân của tinh thần đấu tranh bất khuất của quân và dân Vũng Tàu trong những năm tháng kháng chiến gian khổ.
Nơi đây lưu dấu ý chí, trí tuệ và lòng dũng cảm của những người cộng sản, góp phần làm nên truyền thống cách mạng vẻ vang của vùng đất Bà Rịa – Vũng Tàu.
📍 Địa chỉ: Số 18, đường Lê Lợi, phường Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh
🏗️ Xây dựng: Năm 1949
🏅 Công nhận di tích: Năm 1991 – Di tích Lịch sử Cách mạng cấp Quốc gia
📖 Giá trị nổi bật: Căn cứ họp bí mật của Tỉnh ủy Bà Rịa – Long Khánh trong kháng chiến chống Mỹ
