Di tích trụ sở Ủy ban Việt Minh (nay là Nhà truyền thống Cách mạng Vũng Tàu) là một địa chỉ đỏ có ý nghĩa đặc biệt trong tiến trình đấu tranh cách mạng của Vũng Tàu và Bà Rịa – Vũng Tàu. Công trình được xếp hạng Di tích Lịch sử Cách mạng cấp Quốc gia theo Quyết định số 457/QĐ ngày 25/03/1991 của Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch).
Vị trí & lịch sử hình thành
Nhà truyền thống Cách mạng Vũng Tàu nằm tại số 1 Ba Cu, phường Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh (khu vực Bãi Trước). Trước đây, nơi này là Dinh Quan Năm Pháp – văn phòng chỉ huy quân sự Vũng Tàu từ đầu thế kỷ XX cho đến thời điểm Nhật đảo chính Pháp.
Khu dinh thự (thường gọi là “P.O”) được xây dựng theo kiến trúc Pháp với quy mô lớn, 2 tầng thoáng mát, đầy đủ tiện nghi, hướng thẳng ra biển Bãi Trước và nằm trong khu vực quân sự có tính bảo vệ cao.
Ngày 25/8/1945, sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, dinh quan năm Pháp chính thức trở thành trụ sở Ủy ban Việt Minh thị xã Vũng Tàu.
Kiến trúc và công năng thời kỳ cách mạng
Khu trụ sở rộng 6.580 m², được thiết kế mang phong cách công sở Pháp:
- Nhà 2 tầng, bậc thềm cao, hành lang rộng
- Cửa sổ bốn phía
- Trần vôi rơm cách nhiệt đặc trưng thời thuộc địa
- Tầng trệt là nơi hội họp và tổ chức các hoạt động.
- Tầng lầu là nơi ăn ở, làm việc của cán bộ Ủy ban Việt Minh. Phòng đầu tiên của tầng lầu (diện tích 22 m²) là nơi Bí thư Nguyễn Văn Phúc làm việc.
Trong thời điểm Nhật đảo chính Pháp, chỉ huy quân sự Quillikini và toàn bộ sĩ quan Pháp bị bắt giải về Sài Gòn, khu vực này trở thành một điểm thuận lợi để Việt Minh triển khai hoạt động bí mật.
Từ 1956–1959, nhiều cuộc họp quan trọng của Tỉnh ủy Bà Rịa – Long Khánh diễn ra tại đây, định hướng phong trào đấu tranh cách mạng của địa phương.
Sự kiện lịch sử quan trọng
Ngày 28/8/1945, cách trụ sở Việt Minh khoảng 300m, tại sân vận động Lam Sơn, mit-tinh lớn được tổ chức, đánh dấu thắng lợi giành chính quyền tại Vũng Tàu. Từ đây, Ủy ban Việt Minh giữ vai trò lãnh đạo, củng cố chính quyền mới và chuẩn bị lực lượng cho cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp.
Di tích là minh chứng sống động cho một thời kỳ hào hùng, nơi ghi dấu:
- Hoạt động của các đồng chí lãnh đạo phong trào cách mạng
- Những cuộc họp mang tính quyết định
- Ý chí đấu tranh giành độc lập của nhân dân Vũng Tàu
Giai đoạn sau giải phóng & trùng tu
Sau năm 1975, di tích được Công ty Du lịch Đồng Nai và sau đó là Công ty Du lịch Dịch vụ Dầu khí OSC Việt Nam quản lý, cải tạo nhẹ để phục vụ du lịch – giải trí.
Năm 1991, công trình chính thức trở thành Nhà truyền thống Cách mạng TP. Vũng Tàu.
Không gian bên trong được bố trí:
- Tầng trệt: thư viện, phòng hội nghị, khu trưng bày
- Tầng lầu: không gian trưng bày hình ảnh, tư liệu, hiện vật lịch sử về phong trào cách mạng Vũng Tàu
Nhờ vị trí đẹp – nằm ngay trung tâm Bãi Trước – Nhà truyền thống Cách mạng trở thành điểm nhấn kiến trúc, góp phần tôn vinh giá trị lịch sử – văn hóa của thành phố biển.
Giá trị hiện nay
Di tích trụ sở Ủy ban Việt Minh không chỉ là nơi lưu giữ tư liệu quý về những năm tháng đấu tranh kiên cường của nhân dân Vũng Tàu, mà còn là địa chỉ giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, địa điểm thường xuyên tổ chức hoạt động văn hóa – thể thao – du lịch của địa phương.
