Dinh Bà (Bà Lớn Tướng) Lê Kim Định – Dấu ấn linh thiêng giữa rừng biển Cửa Cạn

Từ rất lâu, cư dân vùng biển Phú Quốc đã quen với việc đến một ngôi mộ cổ nằm ven biển hoang sơ Cửa Cạn để thắp hương trước mỗi chuyến ra khơi. Họ tin rằng đó là nơi an nghỉ của “Bà Lớn Tướng Lê Kim Định”, một vị thần hộ mệnh luôn dõi theo, che chở và cứu độ ngư dân trong những chuyến biển đầy phong ba.

Giai thoại về con tàu ma trên biển đêm trăng

Những bậc cao niên ở Cửa Cạn kể rằng: vào những đêm trăng sáng, ngư dân thường trông thấy một chiếc thuyền cổ xuất hiện lấp ló giữa làn sương biển. Trên thuyền là một thiếu phụ trẻ bồng con, cất giọng ru buồn thảm, rồi khi người ta chèo đến gần thì con thuyền chợt tan vào hư vô.

Ai nhìn thấy con tàu ấy đều tin rằng chuyến biển đó sẽ thuận gió, trúng nhiều tôm cá, vì đó là sự hiển linh của Bà Lớn Tướng.

Nguồn gốc: Bà Lớn Tướng – Phu nhân của anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực

Ông Khải – một ngư dân nhiều đời ở Cửa Cạn – khẳng định: “Đó là mộ của phu nhân Tướng quân Nguyễn Trung Trực. Bà hy sinh tại cửa sông Cửa Cạn. Nghĩa quân bí mật chôn cất bà trên bãi Ông Lang vì sợ Pháp quật mộ.”

Trong ký ức lưu truyền của các con cháu nghĩa quân, phu nhân của Nguyễn Trung Trực có tục danh Điều (hoặc Đỏ), mỹ danh Lê Kim Định. Bà theo chồng kháng Pháp, từng bị bắt hai lần và đều được cứu ra. Năm 1868, khi theo Nguyễn Trung Trực ra Phú Quốc xây dựng chiến khu Hàm Ninh, bà vừa sinh con trai đầu lòng.

Trong một trận đánh tại Cửa Cạn, bà chỉ huy cánh quân nghi binh, nhưng đúng lúc triều rút, tàu bị mắc cạn. Bà tử trận ngay tại cửa sông khi nghĩa quân chưa kịp ứng cứu. Thi thể bà được nghĩa sĩ bí mật đưa lên bãi hoang để chôn tạm.

Dân Phú Quốc vì kính trọng nên gọi bà là “Bà Lớn Tướng” – tức vị phu nhân của Tướng quân, chứ không phải vì bà có thân hình lớn.

Những lần hiển linh cứu ngư dân

Một trong những câu chuyện được ghi nhớ nhất xảy ra năm 1958: Một tàu cá Rạch Giá bị bão đánh nát, trôi dạt hơn một tuần. Giữa màn sóng dữ, các thủy thủ kiệt sức, tưởng chừng không qua nổi.

Đột nhiên, một con tàu cổ xuất hiện, trên đó là một thiếu phụ trẻ ném dây neo sang. Chủ tàu quấn dây rồi ngất đi. Khi tỉnh dậy, họ thấy con tàu mình đã được kéo vào một bãi âu bình yên dưới rừng trai hoang.

Gần đó là một ngôi mộ đất không bia.

Đêm ấy, chủ tàu mơ thấy chính người phụ nữ trên tàu cổ nói rằng đó là mộ của bà. Họ thắp hương tạ ơn và phát hoang quanh mộ.

Trong lúc dọn dẹp, người chủ tàu phát hiện một nải chuối kim loại, về sau rửa sạch mới biết là vàng cổ. Nhờ số vàng ấy, ông dựng lại nghiệp biển và trở thành một trong những đại gia lớn ở Rạch Giá trước 1975. Sau này, con cháu kể lại rằng ông nội họ xác nhận chuyện vàng chỉ là vài thẻ vàng cổ – nhưng vẫn là báu vật giúp khởi nghiệp lại cuộc đời.

Lời hứa của nghĩa quân và sự trùng hợp kỳ lạ

Năm 1963, cùng thời điểm ông chủ tàu quay lại tìm mộ, thì ông Tư Ngây – hậu duệ nhiều đời của nghĩa sĩ Nguyễn Trung Trực – nằm mơ thấy một nữ tướng báo mộng: “Tiền nhân đã hứa xây mộ đàng hoàng cho ta. Nay con phải thực hiện.”

Và cũng đúng năm ấy, hai người – một từ Rạch Giá, một từ Cửa Cạn – tìm gặp nhau tại chính vị trí mộ. Một người có tiền, một người có công, họ cùng xây lại ngôi mộ khang trang với bia đề: Mộ Bà Lớn Tướng

Những chứng tích lịch sử khớp với truyền thuyết

Dù chính sử không ghi chép chuyện Nguyễn Trung Trực có vợ, nhưng nhiều tư liệu mới của các nhà nghiên cứu đều khẳng định:

Phu nhân ông tên Điều/Đỏ
Mỹ danh: Lê Kim Định
Bà từng bị Pháp bắt 2 lần tại Rạch Giá
Bà theo ông ra Phú Quốc năm 1868
Bà hy sinh tại Cửa Cạn trong 1 trận giao tranh

Các tình tiết hoàn toàn phù hợp với truyền thuyết lưu truyền trong dân gian.

Di tích hôm nay

Qua nhiều thế hệ, ngôi mộ hoang nơi rừng sim ven biển Cửa Cạn được người dân tự nguyện bảo vệ và hương khói. Hiện nay:

Mộ nằm gần biển Ông Lang – Cửa Cạn
Có mái che do bá tánh chung tay xây dựng
Có người thủ từ trông nom
Hằng năm giỗ Bà vào Rằm tháng 8 âm lịch

Ông Tư Ngây – người gắn bó cả đời với việc chăm sóc mộ – đã mất ở tuổi 109, mang theo nhiều câu chuyện được truyền từ đời nghĩa quân.

Người dân địa phương cho rằng đây là một di tích lịch sử quan trọng của Phú Quốc, cần được bảo tồn đúng mức vì gắn liền với cuộc kháng Pháp của anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực.

Dinh Bà (Bà Lớn Tướng Lê Kim Định) không chỉ là một điểm đến tâm linh của ngư dân Phú Quốc, mà còn là chứng tích sống động của một giai đoạn hào hùng trong lịch sử chống Pháp ở Kiên Giang – Phú Quốc.