Nhắc đến Đặc khu Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi), du khách thường nghĩ ngay đến núi lửa, biển xanh, tỏi thơm và những bãi đá dung nham kỳ vĩ. Thế nhưng, bên cạnh vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, ẩm thực Lý Sơn cũng là “chất men” khiến bao người phải lưu luyến. Trong kho tàng món ngon của đảo, gỏi cá bò là một đặc sản độc đáo, giản dị mà tinh tế, mang đậm hồn biển.
Trong một chuyến công tác ra Lý Sơn, tôi được một người bạn thân là dân đảo mời về nhà thưởng thức món gỏi cá bò vừa mới đánh bắt. Dù đã nhiều lần ra đảo và nếm không ít hải sản tươi ngon, nhưng đây là lần đầu tôi thử gỏi cá bò – món mà bạn tôi khẳng định là “ăn một lần là nhớ mãi”.
Vùng biển Lý Sơn có nhiều rạn đá và san hô, là môi trường lý tưởng để cá bò sinh trưởng. Cá bò có thân dẹt, hình thoi như chiếc lá, da dày và nhám, hình dáng không mấy bắt mắt. Thế nhưng, khi lột bỏ lớp da bên ngoài, phần thịt cá bên trong lại trắng hồng, săn chắc và có vị ngọt đậm tự nhiên. Cá bò có thể chế biến thành nhiều món như nướng muối ớt, nấu lẩu, nấu canh chua, nhưng làm gỏi vẫn là cách thể hiện trọn vẹn nhất vị ngon của loài cá này.
Bạn tôi vừa làm cá vừa cười bảo:
“Gỏi cá biển nơi nào cũng có, nhưng gỏi cá bò ở Lý Sơn thì đặc biệt lắm. Thịt cá dai, ngọt, ăn còn cuốn hơn cả gỏi cá mai hay gỏi cá trích.”
Cá bò tươi được làm sạch, lột da, bỏ đầu và ruột, chỉ giữ lại phần thân. Sau đó cá được ngâm nhanh trong nước muối loãng để khử mùi tanh, để ráo rồi thái lát mỏng. Nước cốt chanh được vắt đều lên cá để làm chín tái – vừa đủ để giữ độ tươi và vị ngọt tự nhiên.
Là món “ruột” của dân làng biển, nên trong bếp nhà nào cũng sẵn gia vị làm gỏi. Cá sau khi tái chanh được trộn cùng muối bột, tiêu, ớt, gừng, bột ngọt, thêm đậu phộng rang giã nhỏ, hành tây thái sợi và các loại rau thơm. Nhìn đôi tay thoăn thoắt của người làm mới thấy gỏi cá bò tuy mộc mạc nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm.
Gỏi cá bò ngon không thể thiếu rau ăn kèm: rau húng, diếp cá, lá đinh lăng, đọt xoài non, khế chua, dứa, xoài xanh, chuối xanh thái mỏng… Cá và rau được cuốn trong bánh tráng mỏng, chấm cùng chén nước chấm vàng sánh, cay cay, béo béo rất “bắt vị”.
Đĩa gỏi hoàn thiện có sắc trắng của thịt cá, xanh của rau, điểm vài lát ớt đỏ trông vô cùng hấp dẫn. Khi thưởng thức, vị ngọt dai của cá bò hòa quyện với vị chua nhẹ của trái cây, hương thơm của rau rừng, vị bùi của đậu phộng và cái cay nồng vừa phải của nước chấm – tất cả tan dần nơi đầu lưỡi, khiến người ăn khó lòng dừng lại.
Bữa ăn trên đảo càng trở nên trọn vẹn hơn khi chủ và khách quây quần bên mâm gỏi cá, nhâm nhi ly rượu tỏi Lý Sơn cay nồng, trước mặt là biển xanh lộng gió, sóng vỗ rì rào không dứt. Đó là thứ cảm giác rất riêng của biển đảo – mộc mạc, chân tình và khó quên.
Ngày nay, gỏi cá bò không chỉ xuất hiện trong bữa cơm gia đình của ngư dân mà còn được phục vụ tại nhiều quán ăn, nhà hàng ở Đặc khu Lý Sơn. Nếu có dịp đặt chân đến hòn đảo tiền tiêu này, sau khi khám phá cảnh đẹp và văn hóa địa phương, đừng quên thưởng thức gỏi cá bò Lý Sơn – một món ăn dân dã nhưng chứa đựng trọn vẹn hương vị của biển trời đất đảo.
