Ở phía Đông Bắc quần đảo Thổ Châu, Hòn Cao Cát hiện lên như một điểm nhấn nổi bật giữa biển Tây Nam. Hòn đảo có diện tích khoảng 41,82 ha, tọa lạc tại vị trí 9°19′33″ vĩ Bắc – 103°31′34″ kinh Đông, và vẫn giữ được vẻ đẹp khá nguyên sơ do ít chịu tác động của con người.
Từ xa nhìn lại, Hòn Cao Cát gây ấn tượng mạnh với những khối đá lớn mang hình thù kỳ lạ, xếp chồng lên nhau qua hàng triệu năm phong hóa. Các vách đá dựng đứng, loang lổ sắc nâu – xám – đỏ, tạo nên một cảnh quan vừa hùng vĩ vừa độc đáo, nổi bật giữa nền biển xanh.
Bao quanh đảo là làn nước biển trong xanh màu ngọc bích, tĩnh lặng và phản chiếu rõ hình dáng các khối đá ven bờ. Một số khu vực xuất hiện bãi cát trắng mịn, kéo dài sát mép nước, thích hợp để dừng thuyền, ngắm cảnh và cảm nhận không gian biển đảo yên bình.
Trên đảo, thảm thực vật chủ yếu là các loài cây chịu gió và chịu mặn như dứa dại, cây hếp, cây phong ba, bám rễ trên nền đá khô cằn nhưng vẫn sinh trưởng mạnh mẽ. Sự hiện diện của những loài cây này góp phần tạo nên nét đặc trưng cho cảnh quan Hòn Cao Cát – hoang dã, bền bỉ và đậm chất biển đảo.
Trong tổng thể quần đảo Thổ Châu, Hòn Cao Cát là một trong những hòn đảo mang vẻ đẹp rõ nét nhất về địa hình đá – cát – biển, thích hợp cho những hành trình quan sát thiên nhiên, chụp ảnh và cảm nhận sự nguyên bản của vùng biển đảo Tây Nam, hơn là các hoạt động du lịch đại trà.
