Sừng sững giữa biển khơi, Hòn Khoai hiện lên như một trạm tiền tiêu vững chãi canh giữ vùng trời, vùng biển và dải đất phía Tây – Nam của Tổ quốc. Vẻ đẹp nơi đây hội tụ sự nguyên sơ của rừng – biển, hệ sinh thái phong phú, chứng tích lịch sử hào hùng và những dự án hạ tầng chiến lược đang kiến tạo tương lai mới cho hòn đảo. Tất cả hòa quyện để tạo nên một Hòn Khoai vừa bí ẩn, vừa thơ mộng, vừa mang trong mình khát vọng lớn lao của đất nước.
Vị trí chiến lược của Hòn Khoai – Vùng đất tiền tiêu quan trọng bậc nhất
Cụm đảo Hòn Khoai nằm ở phía Đông Nam Mũi Cà Mau, cách đất liền khoảng 15 km. Bao quanh đảo chính là các hòn nhỏ như Hòn Sao, Hòn Go, Hòn Đồi Mồi, Hòn Đá Lẻ, tạo thành vành đai tự nhiên án ngữ vùng biển Tây Nam.
Đặc biệt, Hòn Đá Lẻ (tọa độ 08°22’08″N – 104°52’04″E) được xác định là điểm A2 trên đường cơ sở dùng để tính lãnh hải Việt Nam – một tọa độ có giá trị pháp lý quan trọng nhằm khẳng định chủ quyền quốc gia trên biển.
Trong cụm đảo này, Hòn Khoai là đảo lớn nhất, diện tích khoảng 400 ha, địa hình núi đá hiểm trở với đỉnh cao 318 m so với mực nước biển, hướng thẳng ra đại dương mênh mông.
So với nhiều đảo ven bờ khác, Hòn Khoai đặc biệt nổi bật bởi:
- Nguồn nước ngọt tự nhiên dồi dào
- Hệ sinh thái rừng – biển phong phú
- Đường giao thông dài khoảng 14 km uốn quanh đảo
- Vùng biển rộng hơn 1.200 km²
- Vị trí gần tuyến hàng hải quốc tế quan trọng, nơi tàu vận tải qua lại với mật độ lớn
Ngày trước, vào mùa biển lặng, người dân Đất Mũi thường chạy tàu ra Hòn Khoai để lấy nước ngọt về sử dụng – một minh chứng cho trữ lượng nước tự nhiên quý giá của đảo.
Dấu ấn lịch sử – nơi bùng nổ cuộc khởi nghĩa Hòn Khoai
Hòn Khoai gắn liền với sự kiện lịch sử trọng đại: Khởi nghĩa Hòn Khoai do thầy giáo – chiến sĩ cách mạng Phan Ngọc Hiển lãnh đạo ngày 13/12/1940 chống thực dân Pháp.
Cuộc khởi nghĩa thành công đã trở thành mốc son chói lọi trong lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc. Ngày 13/12 hằng năm được chọn làm Ngày truyền thống của Đảng bộ, quân và dân tỉnh Cà Mau.
Ngày 27/4/1990, Hòn Khoai được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ VH-TT&DL) công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.
Dù mang ý nghĩa lớn lao về chủ quyền và lịch sử, Hòn Khoai trong nhiều thập niên vẫn chủ yếu phục vụ mục tiêu an ninh – quốc phòng, chưa phát triển du lịch hay kinh tế. Vì thế, đảo gần như tách biệt, không có tuyến tàu phục vụ du khách, và hình ảnh về Hòn Khoai hiếm khi xuất hiện trên mạng xã hội.
Hòn Khoai ở đâu? – “Trái tim” vùng biển Tây Nam
Hòn Khoai nằm ở phía Đông – Nam Mũi Cà Mau, cách đất liền 14,6 km, thuộc xã Tân Ân, tỉnh Cà Mau. Đỉnh đảo cao 318 m tạo nên cảnh quan kỳ vĩ giữa đại dương.
Đảo từng mang nhiều tên gọi:
- Đảo Giáng Tiên
- Hòn Độc Lập
- Poulop (thời Pháp thuộc)
Tên gọi Hòn Khoai xuất phát từ hình dáng giống củ khoai khổng lồ. Ngày trước, người dân từng ra đảo khai khẩn, trồng khoai mì, khoai mỡ, đến nay vẫn còn lác đác những bụi khoai hoang – một phần ký ức của vùng đất.
Cụm đảo vệ tinh xung quanh gồm: Hòn Lớn, Hòn Nhỏ, Hòn Tượng, Hòn Sao, Hòn Đồi Mồi, tạo nên một quần thể sinh thái rộng lớn và giàu tiềm năng khám phá.
Thiên nhiên Hòn Khoai – nguyên sơ, hùng vĩ và giàu sức sống
Hai bãi biển tuyệt đẹp: Bãi Lớn – Bãi Nhỏ
- Bãi Lớn (phía Đông – Nam): cát rộng, nước biển màu xanh ngọc
- Bãi Nhỏ (phía Bắc): yên tĩnh, kín gió, là nơi neo đậu lý tưởng
Khi thủy triều xuống, bãi cát lộ ra như dải lụa vàng, là lúc du khách có thể đi bộ, quan sát san hô và hệ sinh vật biển phong phú.
Rừng nguyên sinh – “kho báu xanh” hiếm có
Hòn Khoai sở hữu hệ sinh thái nhiệt đới hải đảo với:
- Hơn 1.400 loài thực vật
- Nhiều loài cây gỗ quý: lim, bằng lăng, dầu rái, trâm trắng…
- Cây thuốc quý: huyết rồng, cốt toái bổ, dây tiết dê, khoai mài, thiên niên kiện…
Động vật cũng đa dạng:
- Heo rừng, kỳ đà, trăn, rắn
- Khỉ, sóc đen sống theo đàn
Mùa xuân, rừng nở rộ hoa mai vàng, hoa vông đỏ, bằng lăng tím
Một bức tranh thiên nhiên rực rỡ giữa đại dương mênh mông.
Nguồn nước ngọt quanh năm – lợi thế hiếm của đảo biển
Trên đảo có nhiều suối, trong đó hai suối lớn chảy quanh năm – điều hiếm gặp ở các đảo ven bờ Việt Nam. Nguồn nước này từng nuôi sống cư dân và tiếp tế cho ngư dân vùng Rạch Gốc – Tân Ân suốt nhiều năm.
Biển Hòn Khoai – kho hải sản tự nhiên
Vùng biển quanh đảo là nơi sinh trưởng của:
- Tôm hùm, tôm tít
- Mực, cá mú, cá bốp
- San hô và sinh vật phù du
Địa hình kín gió giúp Hòn Khoai trở thành nơi trú bão quan trọng cho ngư dân.
Khám phá Hòn Khoai – Con đường xuyên rừng và ngọn hải đăng 100 năm tuổi
Con đường lên đỉnh dài 3 km
Con đường xuyên rừng được người Pháp xây dựng từ đầu thế kỷ XX, dài khoảng 3 km. Dạo bước nơi đây, du khách như đi ngược thời gian vào khu rừng nguyên sinh đầy âm thanh chim thú và màu xanh bất tận.
Ngọn hải đăng Hòn Khoai – biểu tượng trăm năm
- Xây dựng: năm 1920
- Cao: 12,5 m
- Mỗi cạnh: 4 m
- Tầm chiếu sáng: 35 km
- Kết cấu đá hộc – xi măng cực bền
Đây là một trong những ngọn hải đăng sớm nhất của Việt Nam, là điểm quan sát tuyệt đẹp, nơi giao hòa giữa biển trời và lịch sử.
Hòn Khoai hôm nay – Khát vọng lớn từ những công trình chiến lược
Dự án Cảng tổng hợp lưỡng dụng Hòn Khoai
- Khởi công: 19/8/2025
- Công suất giai đoạn 1: 20 triệu tấn/năm
- Bến cảng dài 1.000 m
- Tiếp nhận tàu đến 250.000 DWT
- Tổng quy mô giai đoạn hoàn thiện: 686 ha
- Thêm 2 cầu cảng tổng hợp, 2 cầu cảng hàng lỏng – khí
Cảng được kỳ vọng trở thành cửa ngõ xuất – nhập khẩu của ĐBSCL, giảm tải cho hệ thống cảng TP.HCM và Đông Nam Bộ.
Cầu vượt biển Mũi Cà Mau – Hòn Khoai
- Chiều dài: 18 km
- Quy mô: 4 làn xe
- Tốc độ thiết kế: 80 km/h
- Vốn đầu tư: 25.700 tỷ đồng
- Hoàn thành dự kiến: 2028
Khi hoàn thành, đây sẽ là cầu vượt biển dài nhất Việt Nam, và dài thứ 3 Đông Nam Á. Tuyến cầu mở ra kỷ nguyên mới cho du lịch, kinh tế và kết nối vùng cực Nam.
Tương lai Hòn Khoai – “Đảo ngọc mới” của biển Tây Nam
Hòn Khoai hội tụ đầy đủ yếu tố để trở thành điểm đến du lịch – sinh thái – lịch sử hàng đầu:
- Rừng nguyên sinh trù phú
- Bãi biển đẹp, nguyên sơ
- Suối nước ngọt quanh năm
- Di tích lịch sử cấp quốc gia
- Cảng biển và cầu vượt biển quy mô quốc gia
Trong tương lai gần, khi hạ tầng hoàn thiện, Hòn Khoai sẽ đến gần hơn với du khách, trở thành điểm sáng du lịch mới của Việt Nam.
Hơn 80 năm sau cuộc Khởi nghĩa Hòn Khoai, biểu tượng cách mạng này đang chuyển mình mạnh mẽ. Không chỉ là “pháo đài tự nhiên” nơi cực Nam, Hòn Khoai hôm nay còn là động lực phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng và du lịch của cả vùng.
Đến Hòn Khoai, du khách không chỉ ngắm nhìn biển trời hoang sơ, mà còn được sống trong khí phách hào hùng của lịch sử – nơi mà từng con sóng, ngọn gió đều vang vọng tinh thần bất khuất của dân tộc.
