Giữa không gian biển đảo đầy nắng gió của Lý Sơn (Quảng Ngãi), miệng núi lửa Thới Lới không chỉ là dấu tích địa chất hàng triệu năm tuổi mà còn được “hồi sinh” thành hồ trữ nước ngọt lớn nhất đảo, giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với đời sống và sản xuất nông nghiệp của người dân nơi đây.
Hồ chứa Thới Lới có dung tích khoảng 270.000 m³, được hình thành ngay trong lòng miệng núi lửa cổ. Công trình gồm đập cao 11 m, thân đập dài 208 m, tận dụng triệt để cấu trúc tự nhiên của núi lửa để trữ nước mưa – một giải pháp thông minh cho bài toán thiếu nước ngọt trên đảo.
Núi Thới Lới cao khoảng 169 m so với mực nước biển, là ngọn núi lửa lớn nhất và cũng là điểm cao nhất của đảo Lý Sơn. Miệng núi lửa có đường kính khoảng 350 m, trong khi đường kính đáy núi lên đến 1,4 km. Phía trong miệng núi có dạng dốc đứng, lòng sâu – tạo điều kiện lý tưởng để hình thành hồ chứa tự nhiên. Đặc biệt, lớp đất sét dày hơn 5 m bao phủ lòng miệng núi lửa giúp giữ nước ổn định, hạn chế thấm thoát.
Từ hồ Thới Lới, nước được dẫn xuống các hồ điều áp dưới chân núi, sau đó theo hệ thống đường ống đường kính 300 mm chảy về các cánh đồng hành, tỏi – đặc sản nổi tiếng của Lý Sơn. Hiện nay, hệ thống có khoảng 30 điểm đấu nối, cho phép người dân sử dụng tưới tự động hoàn toàn không cần máy bơm, nhờ chênh lệch độ cao tạo áp lực nước tự nhiên. Nhờ đó, hồ không chỉ giúp chủ động nguồn nước tưới cho khoảng 60 ha đất nông nghiệp, mà còn tiết kiệm đáng kể chi phí sản xuất.
Theo tính toán, mỗi năm miệng núi lửa Thới Lới có thể hứng được khoảng 700.000 m³ nước mưa. Sau khi trừ lượng bốc hơi và thấm tự nhiên, dung tích hồ 270.000 m³ được xem là phương án tối ưu, đảm bảo hiệu quả đầu tư và khai thác lâu dài. Đây cũng là công trình thủy lợi đầu tiên trên đảo Lý Sơn, mang ý nghĩa chiến lược đối với sinh kế người dân.
Không chỉ đóng vai trò kinh tế, hồ Thới Lới còn là một điểm tham quan hấp dẫn. Tọa lạc tại xã An Hải, trên hành trình chinh phục đỉnh Thới Lới, du khách sẽ bắt gặp mặt hồ rộng lớn nằm gọn trong lòng núi, trông như một chiếc phễu khổng lồ – chính là miệng núi lửa từng phun trào nham thạch hàng triệu năm trước, góp phần tạo nên diện mạo độc đáo của đảo Lý Sơn ngày nay.
Mỗi thời khắc trong ngày, hồ Thới Lới lại khoác lên mình một vẻ đẹp khác nhau. Buổi sáng, ánh nắng dịu nhẹ phủ lên mặt nước, tạo nên sắc xanh trong veo, lấp lánh như dát bạc. Không gian yên tĩnh với tiếng chim, tiếng gió mang lại cảm giác thanh bình, trong lành.
Khi trưa đến, dưới ánh nắng mạnh, mặt hồ chuyển sang sắc xanh thẫm, phản chiếu bầu trời cao rộng và những đám mây trôi lững lờ. Dù không khí có phần oi ả, nhưng màu nước mát lành vẫn mang đến cảm giác dễ chịu cho bất kỳ ai ghé thăm.
Buổi tối, khi mặt trời khuất sau đường chân trời, hồ dần chìm trong tĩnh lặng. Mặt nước sẫm màu, phẳng lặng như tấm gương lớn soi bầu trời đêm, chỉ còn tiếng gió và hơi thở của biển xa. Hồ Thới Lới lúc này mang một vẻ đẹp trầm mặc, sâu lắng, như đang nghỉ ngơi sau một ngày dài.
Ngày nay, hồ trữ nước từ miệng núi lửa Thới Lới không chỉ là “nguồn sống” của đảo Lý Sơn mà còn trở thành điểm đến độc đáo, nơi du khách vừa được chiêm ngưỡng cảnh quan thiên nhiên hiếm có, vừa hiểu thêm về cách con người thích nghi và tận dụng khéo léo những gì thiên nhiên ban tặng. Nếu có dịp đặt chân đến Lý Sơn, đừng bỏ qua hành trình khám phá hồ nước đặc biệt này.
