Nhà Trưng Bày Hải Đội Hoàng Sa Kiêm Quản Bắc Hải trên đảo Lý Sơn là một trong những địa điểm lịch sử – văn hóa đặc biệt quan trọng của Việt Nam. Đây là nơi lưu giữ hơn 400 năm ký ức về đội hùng binh Hoàng Sa – lực lượng được các chúa Nguyễn và triều Nguyễn giao trọng trách đo đạc thủy trình, dựng mốc chủ quyền, thu lượm sản vật và bảo vệ vùng biển đảo Hoàng Sa – Trường Sa.
Không chỉ là điểm tham quan, nhà trưng bày còn là “địa chỉ đỏ” nhắc nhớ mỗi người dân Việt Nam về lịch sử xác lập chủ quyền bền bỉ, liên tục và hợp pháp của cha ông ta trên Biển Đông.
Vị trí & Kiến trúc ấn tượng
Nhà trưng bày tọa lạc ngay trung tâm hành chính huyện Lý Sơn, trong khuôn viên gần 400 m². Nổi bật nhất là cụm tượng đài ba binh phu Hoàng Sa cao 4,5 m, nặng gần 40 tấn, được ghép từ những khối đá lớn.
- Người đứng giữa mặc quân phục triều Nguyễn, tay chỉ thẳng về hướng Đông – hướng Hoàng Sa.
- Hai bên là hai tráng sĩ đại diện cho nhiệm vụ bảo vệ và khai thác sản vật trong suốt hải trình gian nan.
- Trước tượng khắc dòng chữ khẳng định chủ quyền: “Vạn lý Hoàng Sa”.
- Mặt sau là câu văn trong chiếu vua Minh Mạng năm 1836:
“Bản quốc hải cương Hoàng Sa xứ tối thị hiểm yếu”, nghĩa là Hoàng Sa giữ vị trí đặc biệt trọng yếu đối với biên giới quốc gia.
Khối tượng đài uy nghiêm trở thành biểu tượng thiêng liêng của đảo Lý Sơn – nơi bắt đầu vô số cuộc hải trình “một đi không trở lại”.
Không gian trưng bày – Hơn 100 hiện vật về chủ quyền biển đảo
Nhà trưng bày gồm 3 phòng chính, với hơn 100 hiện vật – tư liệu quý giá:
1. Lý Sơn – Tịnh Kỳ: Quê Hương Đội Hùng Binh Hoàng Sa
Giới thiệu về lịch sử hình thành cư dân Lý Sơn qua các lớp văn hóa Sa Huỳnh – Chăm Pa – Đại Việt, nơi sản sinh những con người gan dạ gắn đời mình với biển cả.
2. Hoạt động của đội Hoàng Sa – Trường Sa
Tái hiện đời sống và hành trang của các binh phu như:
- ghe câu, ghe bầu
- chiếu cói, dây mây, nẹp tre
- thẻ bài bằng tre ghi tên tuổi, quê quán
- lu đựng nước ngọt, vật dụng đi biển
Cùng các hình ảnh quý: lễ Khao Lề Thế Lính, mộ gió, nhà thờ Phạm Quang Ảnh…
3. Tư liệu – Bản đồ khẳng định chủ quyền
Nơi trưng bày các bản đồ cổ của Việt Nam, Trung Quốc và phương Tây như:
- Đại Nam nhất thống toàn đồ
- An Nam đại quốc họa đồ
Các bản đồ phương Tây ghi nhận Hoàng Sa – Paracels thuộc An Nam
Tất cả đều là chứng cứ lịch sử – pháp lý rõ ràng về chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa – Trường Sa.
Đội hùng binh Hoàng Sa – Những người mở cõi Biển Đông
Từ cuối thế kỷ 16 – đầu thế kỷ 17, các chúa Nguyễn đã lập đội Hoàng Sa, sau này kiêm thêm Bắc Hải (Trường Sa). Hằng năm, khoảng 70 trai tráng từ các làng An Vĩnh, An Hải (Lý Sơn) được cử lên đường.
Họ đảm nhiệm:
- dựng bia, cắm mốc chủ quyền
- đo đạc thủy trình, vẽ bản đồ
- thu lượm sản vật, khai thác hải vật
- cứu hộ và ghi nhận tàu thuyền đắm
Những chuyến đi ấy đầy rủi ro nên trước khi xuất phát, người dân tổ chức Lễ Khao Lề Thế Lính Hoàng Sa – một nghi thức gửi gắm niềm tin và cầu bình an, vẫn còn được duy trì đến ngày nay.
Không ít người đã hy sinh, để lại những “mộ gió” – nơi đặt tượng hình nhân và thẻ bài của những người không tìm được thi thể. Câu ca dao còn truyền mãi:
“Hoàng Sa trời nước mênh mông,
Người đi thì có mà không thấy về.”
Giá trị lịch sử & Ý nghĩa hôm nay
Nhà trưng bày không chỉ là nơi lưu giữ hiện vật, mà còn là minh chứng rõ ràng cho quá trình xác lập – thực thi – bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam qua nhiều thế kỷ.
Với hệ thống tài liệu phong phú, sinh động và khoa học, nơi đây đã trở thành điểm đến không thể thiếu của du khách khi đến Lý Sơn – giúp mỗi người hiểu rõ hơn về sự hy sinh của bao thế hệ hùng binh, đồng thời bồi đắp lòng yêu nước và trách nhiệm bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng.
Nếu có dịp đến đảo Lý Sơn – “đảo thiêng giữa Biển Đông” – hãy dành thời gian ghé thăm Nhà Trưng bày Hải đội Hoàng Sa Kiêm Quản Bắc Hải. Đây không chỉ là một điểm tham quan mà còn là hành trình trở về với lịch sử, nơi mỗi người cảm nhận sâu sắc hơn giá trị của hòa bình, chủ quyền và tình yêu Tổ quốc.
