Nhắc đến ẩm thực Phú Quốc, người ta thường nhớ ngay đến hải sản tươi rói, những món nướng thơm lừng và nguồn đặc sản phong phú của đảo Ngọc. Trong vô số sản vật ấy, ốc gai xương rồng – hay còn gọi là ốc xương rồng nhiều gai – là một cái tên độc đáo mà ai từng ăn đều nhớ mãi. Loại ốc nhỏ bé này không chỉ đặc biệt ở hương vị mà còn ở hình dáng đầy gai nhọn, trông giống những nhánh xương rồng thu nhỏ – đúng như cái tên dân gian của nó.
Nguồn gốc và đặc điểm loài ốc độc đáo của Phú Quốc
Ốc gai xương rồng là loại ốc khá hiếm, phân bố tập trung ở vùng biển Tây Nam Phú Quốc – nơi có hệ sinh thái đá ngầm phong phú. Vỏ ốc cứng, tua gai nhọn tua tủa khắp thân, khiến chúng trở thành một trong những loài ốc có hình thái độc đáo nhất vùng biển Việt Nam.
Về phân loại, Việt Nam ghi nhận hai nhóm phổ biến:
- Murex trapa – dạng phổ biến hơn, gai ít và ngắn, tên tiếng Anh rare-spined murex.
- Murex trocheli – dạng có nhiều gai dài sắc nhọn hơn, tên tiếng Anh Troschel’s murex.
Cả hai đều thuộc chi Murex, họ Muricidae, một họ ốc nổi tiếng với vẻ ngoài gai góc và thịt ngon đậm vị.
Loài ốc này phân bố rộng khắp vùng biển Đông Nam Á – Đông Bắc Á, nhưng tại Việt Nam, chúng xuất hiện nhiều nhất ở Phú Quốc, Vũng Tàu và Cần Giờ.
Một món quà của biển – dân dã mà đáng trân trọng
Ốc gai xương rồng thường được ngư dân bắt bằng cách mò tay hoặc đi chung trong các mẻ lưới cào. Dù là món dân dã, giá rẻ, nhưng người dân đảo vẫn xem đây là món đặc sản để đãi khách quý, bởi độ ngon của chúng không hề thua kém các loại ốc lớn.
Ở Vũng Tàu, mỗi buổi chiều, khu vực cầu Rạch Bà, đường 30/4 là nơi dễ dàng bắt gặp các rổ ốc gai tươi vừa cập bến – đủ cho thấy loài ốc này quen thuộc đến mức trở thành một phần đời sống của ngư dân miền biển Nam Bộ.
Tại Cần Giờ, chợ Hàng Dương cũng thường xuyên bày bán ốc gai, chế biến tại chỗ cho khách đến thưởng thức.
Cách chế biến ốc gai xương rồng ngon nhất
Ốc gai xương rồng không cần chế biến cầu kỳ. Hai món ngon nhất chính là:
- Ốc gai nướng than
- Ốc gai hấp sả
Khi được nướng trên than hồng, lớp vỏ gai thô ráp dần đổi màu, tỏa mùi thơm đặc trưng. Thịt ốc bên trong trắng đục, tròn dày, khi đưa vào miệng sẽ cảm nhận rõ vị béo ngọt – dai giòn – đậm đà, khác biệt hoàn toàn so với ốc mỡ, nghêu hay sò.
Nước chấm “đúng chuẩn dân biển” phải đơn giản mà đậm vị:
- Muối tiêu chanh
- Muối hột giã ớt hiểm
- Sốt ớt xanh – món “tủ” của chị em mỗi lần ăn ốc.
Món nhỏ nhưng hương vị lớn
Dù không phải món ăn nổi tiếng như nhum biển hay cá trích, nhưng với người sành ốc ở Phú Quốc hay Vũng Tàu, ốc gai xương rồng luôn có một vị trí đặc biệt. Nhỏ bé, dân dã, nhưng giàu hương vị biển trời và đầy bản sắc địa phương – đúng kiểu đặc sản “ăn là nhớ”.
Nếu có dịp ghé Phú Quốc, đừng quên thử một đĩa ốc gai xương rồng nướng nóng hổi bên bếp than, nhâm nhi cùng ly rượu sim – đó chính là khoảnh khắc khiến bất kỳ ai cũng thấy “đảo Ngọc thật sự rất khác”.
