Ốc tai tượng, hay còn được gọi là trai tai tượng, là một trong những loài thủy sinh quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng cao tại Việt Nam. Loài sinh vật biển này nằm trong Danh mục các loài thủy sinh quý hiếm cần được bảo vệ, phục hồi và phát triển theo Quyết định số 82 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
Do đó, mọi hành vi khai thác, mua bán hoặc tiêu thụ ốc tai tượng đều bị nghiêm cấm. Ngư dân và du khách cần tuyệt đối tuân thủ quy định, góp phần bảo tồn nguồn tài nguyên biển. Trường hợp vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Đặc điểm nhận dạng của ốc tai tượng
Ốc tai tượng thực chất thuộc nhóm trai biển cỡ lớn, được mệnh danh là “gã khổng lồ” của đại dương. Chúng có vỏ cứng, dày và rất to, với 4–7 nếp gấp dọc nổi rõ trên bề mặt. Những chiếc vỏ khổng lồ này không chỉ là “ngôi nhà” của ốc mà còn là nơi trú ẩn của nhiều loài cá nhỏ và sinh vật sống trong rạn san hô.
Bên trong lớp vỏ là màng áo nhiều màu sắc, có thể là nâu đồng, vàng, xanh lam hoặc xanh lục, vô cùng bắt mắt. Mỗi cá thể ốc tai tượng lại có hoa văn và màu sắc riêng biệt, không con nào giống con nào – một “dấu vân tay” độc nhất của tự nhiên.
Đặc biệt, những chấm nhỏ li ti trên màng áo đóng vai trò như “cửa sổ ánh sáng”, giúp ánh mặt trời lọt vào để hỗ trợ cho quá trình cộng sinh với tảo lục, nhờ đó chúng có thể quang hợp và tạo năng lượng – một cơ chế sinh tồn độc đáo của loài này.
Phân bố của ốc tai tượng tại Việt Nam
Tại Việt Nam, ốc tai tượng được ghi nhận sinh sống ở các vùng biển nhiệt đới có rạn san hô phát triển mạnh, chủ yếu tại:
- Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh)
- Bình Định, Phú Yên
- Khánh Hòa (vùng biển Nha Trang)
- Lâm Đồng (Vùng biển Bình Thuận trước đây)
- Thành phố Hồ Chí Minh (Vùng biển Bà Rịa – Vũng Tàu trước đây)
- An Giang (Kiên Giang, quần đảo Nam Du, Phú Quốc…)
Những khu vực này đều là môi trường sống lý tưởng với nguồn thức ăn dồi dào, nước biển trong xanh và nhiệt độ ổn định quanh năm.
Cảnh báo và ý nghĩa bảo tồn
Sự khai thác quá mức trong quá khứ cùng với suy thoái rạn san hô đã khiến số lượng ốc tai tượng giảm mạnh. Loài này đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển, góp phần duy trì sự cân bằng sinh học và là chỉ báo môi trường tự nhiên khỏe mạnh.
Vì vậy, việc bảo vệ ốc tai tượng không chỉ là bảo vệ một loài sinh vật biển quý hiếm, mà còn là gìn giữ sự đa dạng sinh học và tương lai bền vững cho đại dương Việt Nam.
