Trong hành trình khám phá ẩm thực Phú Quốc, hạt tiêu luôn nằm trong danh sách những món quà được du khách yêu thích nhất. Từng hạt tiêu căng mẩy, thơm nồng, cay đậm nhưng hậu ngọt đặc trưng đã làm nên danh tiếng “Tiêu Phú Quốc” – thứ gia vị mang hương vị riêng biệt mà không vùng nào sánh được. Đến đảo Ngọc, chỉ cần ghé chợ Dương Đông, chợ đêm hoặc các cửa hàng đặc sản, du khách sẽ bắt gặp vô số loại tiêu như tiêu sọ, tiêu đỏ, tiêu đen, tiêu xay, muối tiêu… với mùi thơm đặc trưng lan tỏa không thể nhầm lẫn.
Tiêu Phú Quốc nổi tiếng vì đâu?
Để tạo nên chất lượng vượt trội, người trồng tiêu Phú Quốc có những bí quyết riêng mà ít vùng nào áp dụng:
- Đất trồng được bổ sung liên tục: Người dân thường xuyên đổ thêm lớp đất mới quanh gốc giúp tiêu phát triển mạnh mẽ và bền bỉ.
- Nọc tiêu là cây rừng: Chủ yếu dùng ổi rừng, kiềng kiềng, trai, chay, săn đá – những loại cây cứng cáp giúp trụ tiêu sống lâu và ít sâu bệnh.
- Phân bón hoàn toàn hữu cơ: Phân bò, phân cá, xác mắm làm cho tiêu Phú Quốc thêm phần đậm đà, thơm nồng tự nhiên.
- Giống tiêu bản địa: Hai giống chính là Hà Tiên và Phú Quốc (lá lớn – lá nhỏ), thời gian thu hoạch từ tháng 11 đến hết tháng 2 âm lịch. Giống Hà Tiên cho năng suất cao, còn giống Phú Quốc bền, thơm và cay hơn.
Chính việc trồng theo phương pháp truyền thống, không sử dụng phân hóa học, cùng khí hậu nắng gió đặc trưng vùng biển đảo đã tạo nên hương vị tiêu Phú Quốc đậm, cay, thơm nồng, được ví như “linh hồn của đất đỏ Phú Quốc”.
Đặc điểm nổi bật của tiêu đỏ Phú Quốc
Tiêu đỏ – hay còn gọi là hồng tiêu – là loại tiêu ngon nhất tại Phú Quốc. Đây là những hạt tiêu chín đỏ tự nhiên, được phơi nguyên vỏ dưới nắng mạnh để giữ trọn tinh dầu và hương thơm. Mỗi ha trồng tiêu tại Phú Quốc cần vốn đầu tư từ 300–400 triệu đồng, đa phần nhà vườn sử dụng lõi cây trai, săn đá hoặc trụ bê tông, cùng hệ thống tưới tiết kiệm hiện đại để giảm chi phí nhân công. Nhờ vậy mà tiêu đỏ Phú Quốc có vỏ mẩy, hạt to, cay sâu, thơm dai, được khách du lịch săn tìm làm quà.
Thu hoạch và phân loại tiêu Phú Quốc
Mùa tiêu rộ bắt đầu từ tháng Chạp đến tháng Giêng âm lịch. Người dân thu hoạch hoàn toàn thủ công để giữ nguyên chất lượng. Tiêu già khi hạt căng tròn sẽ được hái, phơi liên tục từ 7–10 ngày trước khi đem sàng, sẩy, phân loại thành ba nhóm chính:
Tiêu đỏ (Hồng tiêu)
Tiêu chín tự nhiên, vỏ đỏ, hạt lớn, được phơi nguyên vỏ. Đây là loại có giá trị cao nhất, thơm lâu, đậm vị, được xem là “đệ nhất tiêu” của Phú Quốc.
Tiêu sọ (tiêu trắng)
Là những trái tiêu chín được chà bỏ lớp vỏ bên ngoài, lấy phần lõi trắng bên trong. Tiêu sọ chủ yếu cay mạnh, ít thơm hơn tiêu đỏ nhưng mùi vị tinh tế, phù hợp dùng trong các món Âu hoặc hải sản.
Tiêu đen
Được thu hoạch khi còn xanh, phơi nhiều ngày dưới nắng để hạt săn lại và chuyển màu đen. Tiêu đen cay thơm, là loại phổ biến nhất trong mỗi gia đình.
Ngoài ra, tiêu Phú Quốc còn được chế biến thành nhiều sản phẩm đa dạng như muối hồng tiêu, muối tiêu chanh, muối ớt tôm, tiêu ngào đường, tiêu xay… rất tiện mang về làm quà.
Vườn tiêu – điểm đến văn hóa du lịch của Phú Quốc
Nghề trồng tiêu không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn trở thành một phần của văn hóa đảo Ngọc. Những vườn tiêu xanh mát, thẳng tắp đã trở thành điểm check-in quen thuộc trong các tour tham quan Phú Quốc. Du khách có thể tìm hiểu quy trình trồng – thu hoạch – phơi sấy tiêu và mua các sản phẩm tiêu chính gốc ngay tại vườn.
Năng suất tiêu tại Phú Quốc đạt khoảng 2.000–3.000 kg/ha. Người dân vẫn giữ nghề theo cách truyền thống kết hợp kỹ thuật cải tiến, vừa gìn giữ bản sắc, vừa tạo ra sản phẩm chất lượng cao phục vụ khách du lịch trong và ngoài nước.
Tiêu Phú Quốc không chỉ là một loại gia vị, mà còn là món quà mang hương gió biển, mang câu chuyện về đất đai, con người và bản sắc của đảo Ngọc. Mỗi hạt tiêu nhỏ bé đều chứa đựng sự tỉ mỉ trong chăm sóc, sự khéo léo trong thu hoạch và tâm hồn mộc mạc của người trồng tiêu nơi đây. Nếu có dịp đến Phú Quốc, đừng quên ghé thăm các vườn tiêu xanh bạt ngàn và chọn cho mình vài gói tiêu đỏ hoặc muối tiêu đặc sản để mang về làm quà – món quà nhỏ nhưng đậm đà hương vị biển đảo.
