Trận địa pháo cổ Sao Mai Núi Lớn được xem là trận địa pháo cổ lớn nhất Đông Dương, là một trong ba trận địa tạo thành tuyến phòng thủ ven biển Vũng Tàu do người Pháp xây dựng từ năm 1895–1905. Với 6 khẩu đại pháo khổng lồ bố trí kiên cố trên sườn núi và hệ thống hầm hào quy mô, nơi đây đã được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng Di tích Quốc gia vào năm 1993.
Ngày nay, công trình không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá, tìm hiểu về nguồn cội và kiến trúc quân sự cổ.
Lịch sử hình thành tuyến phòng thủ Núi Lớn
Từ cuối thế kỷ XIX, thực dân Pháp xây dựng một tuyến pháo đài trải dài từ Núi Nhỏ đến Núi Lớn nhằm kiểm soát vùng biển quan trọng dẫn vào Sài Gòn – Đồng Nai. Tuyến phòng thủ gồm:
- Trận địa pháo Cầu Đá
- Trận địa pháo Sao Mai – Núi Lớn
- Trận địa pháo Tao Phùng – Núi Nhỏ
Trong đó, Sao Mai là trận địa kiên cố và quy mô nhất, sở hữu 6 khẩu pháo nặng 15 tấn/khẩu, có tầm xoay 360° và khả năng nâng – hạ nòng để điều chỉnh tầm bắn.
Trận địa nằm ở độ cao khoảng 100 m so với mực nước biển, bao quát toàn bộ tuyến hàng hải từ biển Đông vào Vũng Tàu – Cần Giờ – Đồng Nai – Sài Gòn, khiến nơi đây trở thành vị trí chiến lược số một thời bấy giờ.
Kiến trúc trận địa pháo cổ Sao Mai
Toàn bộ công trình được xây dựng thủ công bằng sức người trong suốt 15 năm: phá núi, xẻ đá, mở đường, đào hầm, lắp đặt pháo… khiến nơi đây trở thành minh chứng sống động cho một thời kỳ thuộc địa đầy gian khổ.
Cấu trúc trận địa gồm:
- 6 khẩu pháo lớn đặt trên bệ tròn, đường kính 3 m, cao 1,1 m
- Mâm pháo xoay 360° cho phép điều chỉnh hướng bắn linh hoạt
- Hệ thống hầm trú ẩn gồm 8 hầm lớn nhỏ
- Hào giao thông dài 102 m, rộng 5,6 m, cao 1,5 m
- Các hầm công sự nối liền các khẩu pháo
Tất cả đều hướng ra biển Đông, nơi từng được xem là “cửa ngõ sinh tử” trong chiến lược quân sự Pháp.
Hầm thủy lôi Núi Lớn – Dấu tích của Nhật trong Thế chiến II
Không chỉ có trận địa pháo, khu vực này còn lưu giữ hai hầm thủy lôi do phát xít Nhật xây dựng năm 1944 khi chiếm đóng Đông Dương.
- Hai hầm cách trận địa pháo khoảng 200 m
- Tường hầm dày 1 m, xây bằng đá và xi măng
- Cửa hầm cao 7 m, rộng 20 m
- Bên trong bố trí hình chữ U dùng để chứa mìn thủy lôi phong tỏa biển Cần Giờ – Vũng Tàu
Sau khi Nhật đầu hàng, quân dân Vũng Tàu đã nhiều lần đột nhập để lấy thủy lôi, cung cấp cho lực lượng cách mạng trong giai đoạn kháng chiến.
Trải nghiệm tham quan trận địa pháo cổ Sao Mai Núi Lớn
Đường lên trận địa pháo
Du khách xuất phát từ hẻm 444 Trần Phú (Phường Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh). Đường lên khá dốc – ngoằn ngoèo – hẹp, nhưng hai bên là cảnh biển và núi tuyệt đẹp. Mùa cây thay lá, con đường trở nên thơ mộng như một “đường đèo nhỏ giữa trời biển Vũng Tàu”.
Trên đỉnh trận địa
Bạn sẽ được:
- Ngắm biển Bãi Trước và đường tàu vào cảng
- Hít thở không khí trong lành giữa rừng núi
- Tìm hiểu về kiến trúc pháo đài cổ quy mô bậc nhất
- Khám phá hệ thống hầm hào và hầm thủy lôi
Đây là điểm check-in lý tưởng cho người yêu lịch sử, nhiếp ảnh và trekking nhẹ.
Giờ mở cửa – phí tham quan – kinh nghiệm
Giờ mở cửa: 08:00 – 17:00 hàng ngày
Vé vào cửa: Miễn phí
Lưu ý:
- Mang nước uống và giày leo núi
- Đường lên dốc, cẩn thận khi di chuyển
- Nên đi vào buổi sáng hoặc chiều mát
- Hiện chưa có nhiều dịch vụ du lịch hỗ trợ trên đỉnh
Giá trị lịch sử – văn hóa
Tham quan Trận địa pháo cổ Sao Mai Núi Lớn không chỉ là hành trình trở về quá khứ, mà còn giúp du khách hiểu rõ hơn về:
- Vai trò chiến lược của Vũng Tàu trong thời Pháp – Nhật
- Sự khốc liệt của chiến tranh và công sức lao dịch của người dân
- Mối liên kết giữa kiến trúc quân sự và địa hình tự nhiên
- Nỗ lực gìn giữ di tích quốc gia của địa phương
Nơi đây vừa mang giá trị lịch sử, vừa sở hữu cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, là điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá thành phố biển.
Nếu bạn yêu lịch sử, thích khám phá và mong muốn chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ xen lẫn dấu tích chiến tranh, thì Trận địa pháo cổ Sao Mai Núi Lớn chắc chắn là địa điểm phải ghé khi đến Vũng Tàu.
Đừng quên mang theo máy ảnh – vì mỗi góc nhìn trên Núi Lớn đều là một khung cảnh tuyệt đẹp của biển trời Vũng Tàu.
